Η Ελληνική μυθολογία, σε μία από τις εκδοχές της, θέλει το Δία να ξετρελάθηκε από την παρθενική ομορφιά της θνητής Σεμέλης, κόρης του βασιλιά της Θήβας Κάδμου.
Έτσι ο μπερμπάντης Δίας συνευρέθη με τη Νεφέλη η οποία και έμεινε έγκυος, κάτι που δεν έμεινε κρυφό από την Ήρα.
Έξαλλη η Ήρα με ένα ακόμα παραστράτημα του Δία και μιας και δεν μπορούσε να τιμωρήσει το νόμιμο σύζυγό της, μεταμφιέστηκε και επισκέφτηκε τη Νεφέλη και την έπεισε την επόμενη φορά που ο εραστής της θα την επισκεπτόταν στη κάμαρά της να ζητήσει από το Δία να μην εμφανιστεί σαν θνητός αλλά σαν θεός που ήταν. Μάταια ο Δίας προσπάθησε να την πείσει ότι αυτό θα ήταν καταστροφή για την αφελή Νεφέλη.
Με την εμφάνιση του Δία με την κανονική του μορφή η Νεφέλη έγινε παρανάλωμα του πυρός από την λάμψη τη μεγαλοπρέπεια αλλά και τα σύνεργα της δουλειάς του, τους κεραυνούς.
Άρον άρον ο Δίας έσωσε το μωρό από τα σπλάχνα της Νεφέλης και το έραψε στο μηρό του. Μετά από εννέα μήνες γεννήθηκε ο Διόνυσος. Ο Δίας που ήξερε ότι η Ήρα θα προσπαθούσε να αφανίσει το μωρό, το έδωσε στον Ερμή που το έδωσε στην αδελφή της Νεφέλης την Ινώ. Η Ήρα όμως έστειλε παράνοια στην Ινώ και τον άντρα της, τέτοια που χωρίς έλεος να σκοτώνουν τα παιδιά τους. Ο Ερμής πρόφτασε να πάρει το νεογέννητο και να το παραδώσει σε δώδεκα νύμφες, τις Υάδες που ζούσαν στα δάση όπου και τον μεγάλωσαν με στοργή και αγάπη. Για ανταμοιβή εξ υψώθηκαν στον ουρανό σχηματίζοντας τον αστερισμό των Υάδων.
Αν και δεν κατοικούσε στον Όλυμπο ο Διόνυσος ήταν ένας σχεδόν ισάξιος θεός αγαπητός και σεβαστός από θεούς και λατρεμένος από τους ανθρώπους.
Πάντα εύθυμος και πανταχού παρών ο αιώνιος έφηβος, κέρναγε κρασί συμφιλίωνε τους ανθρώπους, χάριζε τη χαρά και το κέφι αλλά και δίδασκε την καλλιέργεια του αμπελιού αλλά και το πως γίνεται το σταφύλι καλό κρασί. Η παρουσία του ήταν ένα τρικούβερτο γλέντι, χωρίς σκοτούρες με χορό και τραγούδια.
Συνοδευόταν πάντα από γυναίκες, τις Μαινάδες που συνήθως χόρευαν έξαλα, από τους Σάτυρους και Σιληνούς που ήταν μισοί άνθρωποι και μισοί ζώα.
Ο Δίας αγαπούσε και προστάτευε το γιο του, όταν ο βασιλιάς Λυκούργος κατέτρεχε τις Νύμφες τρομάζοντας τον Διόνυσο που τον μεγάλωναν, ο Δίας τύφλωσε τον απρόσεχτο βασιλιά, το ίδιο τιμωρός ήταν ο Δίας με όποιον επιβουλευόταν το Διόνυσο.
Διόνυσος
Αττική μελανόμορφη κύλικα (530 π. Χ.)
Κρατική Αρχαιολογική Συλλογή Μονάχου
Ο Διόνυσος με κάνθαρο στο χέρι (520-500 π. Χ.)
Βρετανικό Μουσείο
Διόνυσος
Φειδίας (447-438 π. Χ.)
Βρετανικό Μουσείο. Από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα
Διόνυσος, Αριάδνη και Έρωτας
Κύλικα (περίπου 390 π. Χ.)
Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο
Εμφανίστηκε ο Διόνυσος και την ερωτεύτηκε, βλέποντας την πανέμορφη κόρη να κοιμάται ημίγυμνη μιας και ένα θεϊκό δροσερό αεράκι είχε παρασύρει το φόρεμά της. Της προσέφερε ένα ολόχρυσο στεφάνι με πολύτιμα πετράδια, που είχε φτιάξει ο Ήφαιστος. Εκεί έσμιξα για πρώτη φορά, παντρεύτηκαν και ευτύχησαν να ζήσουν αγαπημένοι κάνοντας πολλά παιδιά.
Υπάρχουν και άλλες εκδοχές για το μύθο.
Διόνυσος καβάλα σε ένα τσιτάχ
Ψηφιδωτό από την Πέλλα (330-300 π. Χ.)
Ερμής με το μικρό Διόνυσο
Πραξιτέλης (350-330 π. Χ.)
Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας
Πίσω όψη
Ρωμαϊκό αντίγραφο Ελληνικού πρωτοτύπου του 220 π.Χ. περίπου
Γλυπτοθήκη Μονάχου
Λεπτομέρεια
Χάλκινη κεφαλή Διονύσου (50 π. Χ.-50 μ. Χ.)
Βρετανικό Μουσείο
Χάλκινο άγαλμα από την Πομπηία (79 μ.Χ.)
Γέννησις του Διόνυσου
Ρωμαϊκή Μαρμάρινη σαρκοφάγος (150-160 μ. Χ.)
Μουσείο Walters Art στη Βαλτιμόρη
Διόνυσος
1ος-2ος αιώνας μ. Χ.
Μουσείο Βατικανού
Λεπτομέρεια
Διόνυσος και Σάτυρος
Μαρμάρινο Ρωμαϊκό αντίγραφο Ελληνικού πρωτοτύπου (2ος αιώνας μ. Χ.)
Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο Ρώμης
Διόνυσος
Γλυπτό αγνώστου καλλιτέχνη του 2ου αιώνα μ.Χ.
Μουσείο Λούβρου
Διόνυσος Ρισελιέ (Πρώην συλλογή Καρδινάλιου Ρισελιέ - 2ος αιώνας μ. Χ.)
Μουσείο Λούβρου
Θρίαμβος του Διόνυσου και οι τέσσερις εποχές
Μαρμάρινη σαρκοφάγος Ελληνιστικής περιόδου (260-270 μ. Χ.)
Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης
Ρωμαϊκό ψηφιδωτό
Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης Νέας Υόρκης
Διόνυσος
Ρωμαϊκό ψηφιδωτό δαπέδου σε βίλα κοντά στην Αντιόχεια (325-330)
Βάκχος
Μιχαήλ Άγγελος (1497)
Μουσείο Μπαρτζέλο στη Φλωρεντία
Λεπτομέρεια
Βάκχος και Αριάδνη
Τιτσιάνο (1520-22)
Βάκχος
Dosso Dossi μετά Τιτσιάνο (1524)
Τιτσιάνο (1523-26)
Μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη
Θρίαμβος Βάκχου και Αριάδνης
Dosso Dossi (1524)
Θριαμβευτική πομπή του Βάκχου
Maerten van Heemskerck (1537-38)
Βάκχος και Δήμητρα
Πάολο Βερονέζε (1560-61)
Ο Βάκχος, ο Κρόνος και ο Θεός των 4 εποχών Vertumnus
Πάολο Βερονέζε (1560-61)
Βάκχος,Αφροδίτη και Αριάδνη
Τιντορέτο (1576-77)
Θρίαμβος του Βάκχου και της Αριάδνης
Ανίμπαλε Καράτσι (1560-1609)
Άρρωστος Βάκχος
Καραβάτζιο (1594)
Βάκχος
Καραβάτζιο (1596)
Μεθυσμένος Σιληνός
Ανίμπαλε Καράτσι (1597-1600)
Χαρακτικό
Βάκχος και πότης
Μπαρτολομέο Μανφρέντι (1600-10)
Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης στη Ρώμη
Ρούμπενς (1612-13)
Μεθυσμένος Σιληνός
Ρούμπενς (1616-17)
Παλαιά Πινακοθήκη Μονάχου
Ο Σιληνός ήταν δάσκαλος και θετός πατέρας του Διόνυσου
Δυο Σάτυροι
Ρούμπενς (1618-19)
Ο Βάκχος παιδί
Γκουίντο Ρένι (1615-20)
Μεθυσμένος Σιληνός
Ρούμπενς (1620)
Λεπτομέρεια
Ο οινοπότης Βάκχος
Γκουίντο Ρένι (1623)
Βακχική σκηνή
Νικολά Πουσέν (1627)
Νύμφη και Σάτυροι
Νικολά Πουσέν (1627)
Joachim Wtewael (1628)
O Σιληνός δίπλα στο βαρέλι
Χοσέ Ριμπέρα (1628)
Ινστιτούτο Τέχνης Σικάγο
Ο θρίαμβος του Βάκχου
Βελάσκεθ (1628-29)
Μίδας και Βάκχος
Νικολά Πουσέν (1629-30)
Βάκχος και Αριάδνη
Alessandro Turchi (1630-32)
Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη
Διόνυσος (1630-35)
Βακχικό μπροστά σε άγαλμα του Πάνα
Νικολά Πουσέν (1631-33)
Ρούμπενς (1638-40)
Μουσείο Ερμιτάζ
Θρίαμβος του Βάκχου
Cornelis de Vos (1584-1651)
Μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη
Θρίαμβος του Βάκχου
Francois Perrier (1594-1649)
Αφροδίτη, Βάκχος και Αριάδνη
Jan Miel (1645)
Jan van Dalen (1648)
Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στην Αυστρία
Αυτοπροσωπογραφία ως Βάκχος του Jan van Dalen (1646-60)
Αυτοπροσωπογραφία ως Βάκχος του Jan van Dalen
Συγκομιδή Σταφυλιών (1660)
Πάρκο Βερσαλιών
Νύμφες προσφέρουν στο Βάκχο κρασί και φρούτα
Cesar van Everdingen (1658-1670)
Μουσείο Κουνστπαλάστ στο Ντίσελντορφ Γερμανίας
Λούκα Τζορντάνο (1682)
Βάκχος και Αριάδνη
Sebastiano Ricci (1691-94)
Δίας και Σεμέλη
Σεμπαστιάνο Ρίτσι (1695)
Πινακοθήκη Ουφίτσι
Βακχικό
Λούκα Τζορντάνο (1634-1705)
Βάκχος και Αριάδνη
Sebastiano Ricci (1700-10)
Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο
Michel Ange Houasse (1719)
Alessandro Magnasco (1710ς)
Μουσείο Ερμιτάζ
Βακχικό
Alessandro Magnasco (1720-30)
Μουσείο Πολ Γκετί στο Λος Άντζελες
Λεπτομέρεια
Βακχικό
Alessandro Magnasco
Λεπτομέρεια
Henri Millot (1730)
Ο Ερμής εμπιστεύεται το Διόνυσο στις Μούσες
Φρανσουά Μπουσέ (1732-34)
Πρώην θερινή κατοικία του Μεγάλου Φρειδερίκου στο Πότσνταμ Γερμανίας - Σανσουσί
Εξωτερικός διάκοσμος
Γλύπτης Friedrich Christian Glume (1745-47)
Anna Dorothea Therbusch (1765)
Ο Ερμής εμπιστεύεται το Διόνυσο στις Μούσες
Φρανσουά Μπουσέ (1769)
Μουσείο Τέχνης Kimbell στο Τέξας την ΗΠΑ
Βάκχος και Αριάδνη
Μπέρτελ Θόρβαλντσεν (1798)
Έρωτας και Βάκχος
Μπέρτελ Θόρβαλντσεν (1833-38)
Βάκχικη τελετή
Λόρενς Άλμα Τάντεμα (1871)
Γιορτή κρασιού
Λόρενς Άλμα Τάντεμα (1871)
Joaquin Agrasot (1872)
Μουσείο Καλών Τεχνών στη Βαλένθια
Νύμφες και Σάτυρος
Μπουγκερώ (1873)
Ινστιτούτο Τέχνης Clark στη Μασαχουσέτη Αμερικής
Βακχικό
Ζυλ Νταλού (1879)
Richard Ohmann (1880)
Πάρκο στην πόλη Steglitz στη Γερμανία
Βακχικό
Gyula Benczur (1881)
H νεολαία του Βάκχου
Μπουγκερώ (1884)
Sergei Solomko (1884)
Ο θρίαμβος του Σιληνού
Ζυλ Νταλού (1885)
Κήπους Λουξεμβούργου στο Παρίσι
Ο Σιληνός ήταν δάσκαλος και θετός πατέρας του Διόνυσου
Πίσω όψη
Λεπτομέρεια
Βωμός του Διόνυσου
Γκούσταβ Κλιμτ (1886-88)
Λεπτομέρεια
Βάκχος και η χορωδία των Νυμφών
John Reinhard Weguelin (1888)
Ένα αφιέρωμα στο Βάκχο
Λόρενς Άλμα Τάντεμα (1889)
Βακχικό
Χένρικ Σιεμιράντζκι (1890)
Βάκχος και Αριάδνη
Ζυλ Νταλού (1894)
Βακχικό
Ζυλ Νταλού (1895-98)
Λεπτομέρεια
Lovis Corinth
Μουσείο Βον Ντερ Χάιντ (1898)
Μεθυσμένος Βάκχος και Έρωτας
Ζαν Λεόν Ζερόμ (1824-1904)
Ανακρέων, Βάκχος και Έρωτας
Ζαν Λεόν Ζερόμ (1824-1904)
Κωνσταντίνος Μακόφσκι (1839-1915)
Βακχικό
Auguste Leveque (1864-1921)
Edward McCartan (1936)
Πάρκο στη νότια Καρολίνα
Πίσω όψη
Βακχικό
Πάμπλο Πικάσο (1944)
Το άρμα του Βάκχου
Νταλί (1953)
Αφιέρωμα στο Βάκχο
Πάμπλο Πικάσο. Λιθογραφία (1960)
Μεθυσμένος Διόνυσος
Γιάννης Τσαρούχης (1972)
Κλαούντιο Μπράβο (1936-2011)
Άγαλμα του Διόνυσου στην πόλη Remich του Λουξεμβούργου
Λίμνη του Βάκχου
Πάρκο Βερσαλιών